اینکه در داخل كشور اسلامی یک سوءاستفادهچی، یك مفسد، یك طماع، یك آدم زرنگ و ناقلا بیاید از منابع عمومی كشور كه متعلق به همهی قشرهاست ـ با وجود این همه آدم فقیر و ضعیفی كه در كشور هست ـ سوءاستفاده كند و بیحساب و كتاب ببرد. باید با این مقابله شود.
1.رونق اقتصادی برای تأمین عدالت اجتماعی
هدف بزرگ پیامبران و هدف قیام ولیعصر ـ عجّل الله تعالی فرجه الشّریف ـ تأمین عدالت اجتماعی است. اولین ارزش در نظام ما از لحاظ عملی، باید تأمین عدالت اجتماعی باشد. این مهم باید در تمام برنامهریزیها و عمل‌ها و امثال آن، مورد توجه قرار گیرد. [1] هدف اصلی در كشور ما و در نظام جمهوری اسلامی، عبارت از تأمین عدالت است و رونق اقتصادی و تلاش سازندگی، مقدّمه آن است. ما نمی خواهیم سازندگی كنیم كه نتیجه این سازندگی یا نتیجه رونق اقتصادی، این باشد كه عدّه‌ای از تمكّن بیشتری برخوردار شوند و عدهای فقیرتر شوند. این، به هیچوجه مورد رضای الهی و رضای اسلام و مورد قبول ما نیست. ما میخواهیم سازندگی شود و كشور رونق اقتصادی و پیشرفت مادّی پیدا كند و از لحاظ اقتصادی رشد كند، تا بتواند به عدالت اجتماعی نزدیك شود و فقیر نداشته باشیم؛ تا دیگر، طبقات محروم در جامعه، احساس محرومیت نكنند و محروم نباشند.[2]
2.باید در عمل، نشان داد
خوشبختانه مردم به اسلام و به نظام اسلامی و به عزم مسئولان امیدوارند. خدا نكند كه این امید، سستی و كاستی گیرد؛ نباید بگذارید. همهاش هم با گفتن نمی شود؛ باید در عمل نشان داد. همین طرح ساماندهی اقتصادی را كه امیدهایی در مردم به وجود آورد، باید تلاش كنید كه اقدام شود. آن بخش‌هایی از برنامه كه بیشتر ناظر به زندگی مردم است، باید تلاش كنید كه عمل شود.[3]
3.برای پیوستن به اقتصاد جهانی عجله نکنید
در برنامه، هضم نشدن در اقتصاد جهانی رعایت شود؛ این را توجّه داشته باشید. من یكی دو بار دیگر هم تكرار كردم: پیوستن به سازمان تجارت جهانی از نظر من كاری است مثبت؛ اما هنگامی كه ما زیرساختهای لازم را برای این كار داشته باشیم، كه الآن این را نداریم. الآن برداشتن تعرفهها و رفتن داخل سازمان تجارت جهانی، یعنی هضم شدن در یك اقتصاد برتر، بدون امكان رقابت؛ یعنی كَم شدن و غرق شدن؛ یعنی همین تولید داخلی را هم كه تا امروز با زحمت و خون دل فراهم شده، از دست دادن و نابود كردن. بله؛ سازمان تجارت جهانی میدان گستردهای برای فعّالیت است؛ اما باید قدرت شنا داشته باشیم.[4]
اگر قرار است جهانی شدن به معنای درست كلمه تحقق پیدا بكند، باید كشورها استقلال خودشان- استقلال اقتصادی و استقلال سیاسی- و قدرت تصمیمگیری خودشان را حفظ كنند؛ و الّا جهانی شدنی كه دهها سال پیش از طریق بانك جهانی و صندوق بین المللی پول و سازمان تجارت جهانی و امثال اینها- كه همه ابزارهای آمریكائی و استكباری بودند- به وجود آمده، ارزشی ندارد. بنابراین، یك اصل مهم، مسئلهی استقلال است؛ كه اگر این نباشد پیشرفت نیست، سرابِ پیشرفت است.[5]
4.رفع محرومیت از طبقه کم در آمد، برترین گام عدالت اجتماعی
امروز در جامعه ما، برترین گام در راه استقرار عدل، رفع محرومیت از طبقات محروم و تهیدست و كمدرآمد است كه غالباً بیشترین بار نظام را در همه مراحل بر دوش داشتهاند و دارند و همواره با اخلاص و صمیمیت، از انقلاب و اسلام دفاع كردهاند. دفاع از قشرهای محروم كه صاحبان واقعی انقلابند باید در رأس همه برنامهریزیهای كشور و محور كلیه تحركات اقتصادی در بخش‌های مختلف آن باشد و صحت هر سیاست و برنامه اقتصادی، با چگونگی و اندازه پیشرفت در این هدف، در كوتاه مدت یا بلندمدت، سنجیده شود.[6]
5.مراقب افراد زرنگ باشید
یك اصل هم هست كه مردم بایستی در كارهای دولت، سهیم، شریک، همكار و مباشر كار باشند؛ لیكن نكته اساسی كه در اینجا وجود دارد، این است كه نوع دخالت مردم، نباید منجر به این شود كه بعضی از قشرهای مردم یا بعضی از افراد زرنگ در میان مردم، سودهای كلان و بادآورده ببرند؛ در حالی كه عدّه دیگری از مردم، در اوّلیات زندگی در بمانند.[7]
در داخل كشور اسلامی یک سوءاستفادهچی، یك مفسد، یك طماع، یك آدم زرنگ و ناقلا بیاید از منابع عمومی كشور كه متعلق به همهی قشرهاست ـ با وجود این همه آدم فقیر و ضعیفی كه در كشور هست ـ سوءاستفاده كند و بیحساب و كتاب ببرد. باید با این مقابله شود.[8]
6.آسان کردن زندگی برای طبقات مستضعف
مسئولان باید دنبال عدالت و دنبال آسان كردن زندگی برای طبقات مستضعف و محروم و پابرهنه باشند. مراد كسانی است كه در روز خطر این مملكت را نجات دادند و اگر خدای نكرده بار دیگر خطری این مملكت را تهدید كند، بازهم همین جامعه كارگری، همین معلمان، همین قشرهای محروم و همین كارمندانی كه از لحاظ درآمد در سطوح پایینی قرار دارند، می روند دفاع میكنند و سینه سپر می سازند.[9]
7.سیاست‌گذاری و سرمایه گذاری، باید به نفع عموم مردم باشد
باید سیاستها عاقلانه و مدبرانه باشد؛ همانطور كه بحمد اللّه در ترتیباتی كه هست، همینگونه هم می باشد. در این، هیچ شكی نیست. لیكن مسئله این است كه در تمام سیاست‌گذاری ها و روش‌هایی كه شما برای اجرا در نظر میگیرید، باید ببینید كه این قانون و این روش و این آییننامه، در مجموع به سود چه كسی تمام میشود و چه كسی از آن منتفع می گردد. آیا آن كسانی كه حقوقشان تضییع شده است، منتفع می شوند، یا دیگران؟ بینش اسلامی ما این است.[10]
8.تا اجرای کامل برنامه‌های اقتصادی به ضعفای جامعه کمک کنید
امروز ما می بینیم بحمد اللّه طرح‌های جدید اقتصادی از طرف دولت و مسئولین كشور در جریان است. این طرح‌های اقتصادی آنطور كه مسئولین آنها بیان می كنند إن شاء اللّه در آینده نتایج شیرین و خوبی خواهد داشت و امیدواریم كه آن آینده، زودتر برسد. اما من این را می خواهم عرض كنم كه قشرهای محروم و فقیر و كمدرآمد، كه گران شدن یك جنس فوراً در زندگی شخصیشان اثر می گذارد، باید تحت حمایت و پوشش قرار گیرند. این را عرض میكنیم تا مسئولین مسائل اقتصادی و بخش های مختلف اقتصادی و كسانی كه كار و تولید در اختیارشان است، روی این قضایا درست فكر كنند و این قشرهای آسیبپذیر و به اصطلاح مستضعفین و محرومین و كم درآمدها، به نحوی كمك شوند، تا إن شاء اللّه این ملت بتواند اقتصاد را شكوفا كند.[11]
9.مبارزه با فساد را جدی بگیرید
مبارزه با مفسده اقتصادی و مالی یكی از كارهایی است كه به گشایش اقتصادی كشور هم كمك خواهد كرد. یكی از موانع پیشرفت اقتصادی كشور، وجود گلوگاه‌های فساد است كه به شدّت باید از آن ترسید و با آن مقابله و مبارزه كرد. البته كار سختی هم هست.. برای مقابله با شیوع فساد اقتصادی و مالی، باید لباس مبارزه به تن كرد.[12]
10.فساد را نه توجیه کنید، نه مبالغه
در بخش‌های مختلفِ كاری كشور، عدّه‌ای می خواهند مقابله با فساد را توجیه كنند؛ یک عدّه هم متقابلًا می خواهند فساد را بزرگ نمایند. به نظر من هر دو غلط است. بالاخره در همه جای دنیا انسان فسادپذیر است. هر انسانی اگر مراقب خود نباشد، فسادپذیر است. اینكه این همه در قرآن، نهج البلاغه و روایات روی تقوا تكیه شده، به خاطر همین است. تقوا یعنی مراقبت از خود، برای اینكه انسان فاسد و منحرف نشود. وقتی مراقبت از خود نباشد، هر انسانی قابلیت این را دارد كه لغزش و فساد پیدا كند. بنابراین در گوشه و كنار باید وجود فساد را محتمل دانست. البته در جاهایی هم روشن است كه وجود دارد. ما نباید فساد را توجیه و یا در بیان آن مبالغه كنیم. عدّه‌ای خیال می كنند فساد همه جا را گرفته؛ این چیزی است كه متأسّفانه باز دستهای تبلیغاتی بیگانگان آن را دنبال می كند. [13]
11.علاج تهاجم به ناکار آمدی نظام، اثبات کار آمدی است
اگر مسئولان دولتی در جای خود و مسئولان قضائی در جای خود، هركدام با این انحرافات و خطاها برخورد كنند، هم كارایی مسئولان دولت در زمینههای مختلف زیاد خواهد شد و هم این معضل اقتصادی مشكل اشتغال، مشكل صادرات و واردات، مسائل مربوط به پول و غیره عمدتاً حل خواهد شد. یعنی برخورد با فساد، هم موجب میشود كه افراد، دقّت بیشتری بكنند، هم موجب می شود كه دستهای خیانتكار بترسند و عقب بكشند. این دو عامل موجب خواهد شد كه در كارهای اقتصادی و جاری كشور و دولت، پیشرفت به وجود آید. بنابراین علاج تهاجم به ناكارآمدی نظام، اثبات كارآمدی است؛ كه اثبات كارآمدی هم اینگونه است.[14]
12.عمده تلاش را باید روی تولید برد
در زمینههای كار اقتصادی، عمدهی تلاش را باید روی تولید برد. اساس مسئله، تولید است. ببینید در كدام نقطه از مجموعه مقرّرات كشور مزاحم با تولید وجود دارد، آن را علاج كنید. البته این كار نگاه كلان و دید وسیع اقتصادی لازم دارد كه مجموع بخش‌ها ـ وزارت اقتصاد و دارایی، بانك مركزی، وزارتخانههای صنایع، كشاورزی، بازرگانی و ... ـ كه شریك در امر تركیب و ساماندهی اقتصادی كشور هستند، با همدیگر روی این مسئله فكر كنند و ببینند كجا گیرهایی وجود دارد كه مانع تولید- چه تولید صنعتی و چه تولید كشاورزی، علمی و آنچه مربوط به وزارت علوم و آموزش و پرورش و كارهای تحقیقاتی و پژوهش‌ها میشود- است. امروز حقیقتاً زمینهی تولید در كشور وجود دارد و ما مدیران، متخصّصان و فنآوران خوب و استعدادهای درخشان و بالا و دل‌های گرم داریم.
در باب تولید عرض كنم كه باید به طرف مصرف تولیدات داخلی رفت. وقتی می خواستند ساختمان اجلاس بینالمللی[سران] را بسازند- ساختمانی كه امروز ما پُزش را میدهیم- مهندسان آن اینجا آمدند. من به آنها گفتم تصمیم قطعی بگیرید كه در این ساختمان هیچ مصالح خارجی به كار نرود. فقط در آخرِ كار در بخشی از كارهای صوتی و الكترونیكی و استفاده از موكت نسوزی كه در داخل نمیتوانیم تولید كنیم، از تولیدات خارجی استفاده كردند. این ساختمانِ به آن عظمت، نود و چند درصد مصالحش از تولیدات داخلی است. بنده در قضیه ساختِ آن ساختمان چند بار قاطع این موضوع را گفتم و ابلاغ كردم كه رفتند و دنبال كردند و شد. ما میتوانیم؛ این همه تولید داخلی داریم: چینی، بلور و كارهای چوبی به این خوبی داریم، كه باز آقایان و بخصوص این شركتها از خارج میآورند! [15]
13. زندگی مردم را تسهیل كنید
یكی از چیزهائی كه در جهتگیریهای كلی دولت باید مورد نظر باشد، تسهیل زندگی برای مردم است. زندگی كردن را برای مردم باید آسان كرد. این یك سرفصل مهم است كه اگر چنانچه انسان این را باز كند، خواهیم دید كه بسیاری از خواستههای اقتصادی، بسیاری از كاركردهای مربوط به دولت، همین دولت الكترونیك، تا برسیم به مسئلهی فعال كردن روستاها، جلوگیری از مهاجرت، اینها همهاش تحت همین عنوان آسان كردن زندگی برای مردم است، كه مردم بتوانند راحت زندگی كنند، بتوانند با امنیت زندگی كنند. این كار در بخش‌های مختلف تأثیر می گذارد. [16]
14. پیشرفت مادی به همراه پیشرفت معنوی
در این دهه، آنچه كه به عنوان یك هدف و شعار- برای اینكه دنبال كنیم كه مرحلهای را بگذرانیم- باید مورد توجه قرار بگیرد، «پیشرفت و عدالت» است. این را شعار قرار بدهیم: پیشرفت و عدالت. پیشرفت را عرض كردم؛ مقصود، پیشرفتِ همه جانبه است؛ یعنی پیشرفت مادی و پیشرفت معنوی. پیشرفت مادی را هم نفی نمی كنیم. یعنی مطلقاً مسئلهی معیشت مردم، مسئلهی اشتغال مردم، مسئلهی پیشرفت های علمی و فناوری را مطلقاً دست كم نمی گیریم. اینها كاملا مهم است و باید دنبال شود، تا در این زمینهها فقر نباشد، بیكاری نباشد، گرانی و تورم قیمت ها نباشد؛ در این تردیدی نیست. اما در كنارش، به این اكتفا هم نمی كنیم، بلكه باید فكر روشن، اعتقاد عمیق، انگیزهی روزافزون و جوشان و اخلاق انسانی و والای اسلامی در كنار اینها گسترش پیدا كند. [17]
پی‌نوشت:
1. 1368/11/09
2. 1372/01/01
3. 1378/10/04
4. 1382/05/15
5. 1388/02/27
6. 1370/03/13
7. 1375/06/08
8. 1387/04/04
9. 1379/02/14
10. 1369/09/14
11. 1372/02/15
12. 1380/05/11
13. 1381/06/04
14. 1380/06/15
15. 1382/06/05
16. 1389/06/08
دوماهنامه امان شماره 37
